Konum: Sivas'ın güneydoğusunda,Doğu Anadolu
bölgesinin Yukarı Fırat bölümü'nün İç Anadolu sınırına yakın kesminde,denizden 1250 mt.
yükseklikte,Fırat nehrinin kollarından biri olan Çlatı
ırmağı ile birleşen derenin vadi tabanında ve yamaçlarında yer alır.Şehrin
ilk kurulduğu yer ise;kuzeydoğu kısmında,Çaltı
vadisine çok dik yamaçlarla inen bir tepe üzerin- de bulunan kale civarı ve
etekleridir.. Tarihçe:Eski Yunan kaynaklarında Apblike,Bizans kaynaklarında Tephrice
şeklindekaydedi- len
Divriği,Arap kaynaklarında eski kullanılışına yakın olarak Abrik veya Ebrik şeklinde
geçer.XV. yy. Osmanlı kaynakları Divrik veya
bugünkü kullanılışına yakın bir şekilde Divrigi
tarzında yazarlar.XVII. yy. dan itibaren bu sonuncusu tercih edilerek yerleşmiş
ve bu güne ulaşmıştır.Şehrin;ne zaman,kimler tarafından kurulduğu
bilinmemektedir.Divriği yöresinin Türkler tarafından fethedildiği tarih belli
değildir.Ancak Malazgirt zaferinden sonra yukarı Fırat ve Çaltı
nehirleri vadilerinin Mengücek Gazi'ye verildiği,onunda
Erzincan,Kemah, Divriği ve Şebinkarahisar yörelerine hakim olduğu
bilinmektedir.Mengücek hakimiyetinden itibaren Türk
iskanına sahne olan ve Oğuzlar'ın Salur boyunun yerleştiği Divriği'nin XVI.yy. lın ilk çeyreğinde yaklaşık 3700 civarında nüfusu vardı.Müslüman
hane sayısı 498 olup; toplam hane sayısına oranı %70 'e ulaşıyordu.Şehirde bu
sırada farklı etnik gruplar olarak sadece Ermeniler bulunmaktaydı. Kültürel
Özellikleri:
Divriği tarihi eserler yönünden zengin bir yöredir.Bilhassa 1180-1277 yılları
arasında Türk-İslam sanatının önemli mimari eserlerini veren Mengücekoğulları'nın hakimiyeti sırasında bir çok eser
meydana getirilmiştir.Divriği Kalesi'nde günümüzde dikkati çeken tek kalıntı;kare
planlı atış kulesidir.Dik yamaçlı bir tepe üzerinde dörtgen biçinde dört kapılı kesme taştan yapılan kale XIII. yy.'la Mengücek dönemine
aittir.Kale Camii'nin taç kapı kemerinin üstündeki iki satırlık çiçekli
kitabesinde buranın 1181'de Mengücekoğlu Seyfeddin Şehinşah b. Süleyman
tarafından yaptırıldığı yazılıdır.Başka bir kitabede de mimarın; Meragalı Hasan b. Firuz olduğu
kayıtlıdır.Divriği'nin önemli eseri olan Divriği Ulucami
ve Darüşşifası,1228 de Şehinşah'ın
torunu Ahmed Şah ve eşi Adil Melike Turhan tarafından
bir külliye olarak yaptırılmıştır.Mimarı Ahlat'lı Hürrem
Şah olup;abanoz minberi 1241 tarihlidir.Yapı;erken dönem taş işçiliğinin
önemli örneklerindendir. Evler:
Yüz,yüzelli yıl önce yapılmış olan evlerin duvarları
ana kuzu denilen kerpiçlerle (70-80 cm) örülmüştür.Çoğu tek katlı toprak damlıdır.Tek
katlı evlerin bölümleri az farkla birbirine benzerler.Gerek tek katlı,gerek
iki katlı evlerin yapımlarında duvarların kalın,kapıların sağlam
olup,pencerelerinin soğuk geçirmemesi için itina gösterilmiştir.Genellikle
bütün evlerin giriş kapıları kanatlı denilen iki kapıdan oluşmuştur.Giriş kapısına
dışkapı denir.Demir veya tunç'tan güzel tokmakları
vardır.Bu tokmaklar zil yerine kullanılır.Kapıların arka kısmında kilit ve
sürgüler mevcuttur.Dışkapı avlu denilen bir boşluğa
açılır.Avlunun yola bakan tarafındaki bölümüne "Selamlık",iç kısmındakine'de "Haremlik" denilir.Erkekler ve
erkek misafirler selamlıkta ağırlanır.Haremlik tarafının önündeki boşluğa
"Ayaz" denir.Ayaz'ı bahçeden ayıran ve
"Cağ" adı verilen;kavak,çam veya ardıç dallarından yapılmış parmaklıklar
mevcuttur.Yaz günleri özellikle akşamları bu ayaza bakan ve "Örtme"
denilen yerde oturulur. Ev
bölümleri: Sahandışı,kanatlı kapı,at örtmesi,yolgeçti,ayaz,cağ,ayakcak,ayakcakbaşı,eyvan,divanhane,örtme,yaz
odası,kışodası,tohane(toyhane),suluk,kürsübaşı,yükdolabı,çarh,aşağıseki,yukarıseki,ocaklık,ün,kilar,kirevet,pisikdelüğü,anbar,dış
ocaklık,tandırbaşı,küyle
deliği,ahur,danalık,pin,samanlık,yüznumara,odunluk,kömürlük,harh,hakuga,kuyu. Ev ve
Sergi Gereçleri: Halı,kilim,Seccade,yuvalama,yastık,köşe minderi,kürsü yorganı,marhama bohçası,iplik çıhını,yamalıkçıhını,buhardanlık,şamdan,mummakası,legen,ibrik,sobagazanı,gugum,çaydanlık,peşkirsinisi,lenger,aşlegeni,
kuzulengeri,kapaklısahan,kuşhane,mahledur,çömçe,maşafa,saplıtas,hoşovtası,barhaç,kazan,gasnak,halbur,tepür,sarat,
timinnegi,dibek,debbe,havan,kahvedeğirmeni,sofrabezi,hegbe,cecim,maşa,sahsı,dutak,tehne,çuvaldız,ağızbağı,astar,yundu
barhacı,pisik çanağı,küp,ohlovu,ahdarağaç,gelberi,mangal |